E mençur, me ngjyra të pangatërrueshme me asnjë nga simotrat e saj, pjellore e me bollëk për humanët, trokiti zyrtarisht me të gjithë shpurën e saj atmosferike dhe domethënëse, pak shi e pak freski, mbas ditësh përvëluese që shtatori çuditshëm na kishte rezervuar.
E kam fjalën për Vjeshtën, këtë stinë të dashur për shpirtrat e ndjeshëm, por edhe bujare për jetën e humanëve, stina e frutave të pjekura, shiut mirëbërës të tokës, lajmëtarja dhe parapërgatitësja e dimrit.
Me fillimin e vjeshtës fillojnë të bien temperaturat, të bëhet me ftohtë netët janë më të gjata kurse ditët janë më të shkurtra. Karakteristika e stinës së vjeshtës është rënia e gjetheve në tokë nga drunjtë.
Fjala vjeshtë vjen nga fjala e lashtë etruske autu– që brenda saj ka konotacionë të kalimit të një stine. Ajo është huazuar nga romakët dhe u bë fjalë latine autumnus- vjeshtë.
Dihet se gjatë stinës së vjeshtës, natyra merr një pamje përrallore, por megjithatë vendet ku më së shumti dallohet kjo bukuri janë në Amerikën Veriore, Evropë, Azinë Lindore, Australi dhe Zelandën e Re.
Gjatë stinës së vjeshtës, shumë shpezë fillojnë të përgatiten për dimër, duke e ruajtur ushqimin nëpër foletë dhe strofkat e tyre.
Kur fillon vjeshta?
Ekuinoksi i shtatorit, i njohur si i vjeshtës, shënon fundin e verës dhe fillimin e vjeshtës në hemisferën veriore. Sidoqoftë, kalendari meteorologjik shënon fillimin e vjeshtës në një datë krejt ndryshe.
Dita e parë e vjeshtës varet nga stina që ju përdorni – meteorologjike ose astronomike.
Janë dy data të ndara që mund të thuhet se shënojnë fillimin e stinës së vjeshtës.
Vjeshta siç përcaktohet nga orbita e Tokës rreth diellit, fillon në ekuinoksin që i bie më 22 ose 23 shtator.
Sidoqoftë, për qëllime të regjistrimit të të dhënave klimatike, është e rëndësishme që të caktohen data që mund të krahasohen, kështu që vjeshta meteorologjike fillon gjithmonë nga 1 shtatori.
Pemët përgatiten për dimër
Një nga shenjat më mahnitëse të vjeshtës është rënia e gjetheve. Ditët më të shkurtra janë një shenjë për pemët që të fillojnë të përgatiten për dimër.
Gjatë dimrit nuk ka dritë të mjaftueshme për fotosinteza, kështu që ditët shkurtohen gjatë gjithë vjeshtës, pemët fillojnë të mbyllin sistemet e tyre të prodhimit të ushqimit dhe të zvogëlojnë sasinë e klorofilit në gjethet e tyre.
Ngjyrat e vjeshtës
Vjeshta është stina ku natyra bie në gjumë dhe na dhuron ngjyra të bukura, të ngrohta. Mjafton të bëjmë një shëtitje në një park për të vlerësuar natyrën që në këtë stine bëhet e mrekullueshme.
Ditët bëhen më të shkurtra
Fjala ekuinoks vjen nga latinishtja (kuptimi i barabartë) dhe nox (domethënë natë) që llogarit ekuinoksin duke shënuar kohën kur dita dhe nata janë me gjatësi të barabartë.
Shpeshherë vërejmë që netët fillojnë të tërhiqen nga kjo pikë pasi pas ekuinoksit të vjeshtës, nata është më gjatë se dita, derisa kjo të kthehet në ekuinoksin e pranverës.
Në përgjithësi, ekuinoksi i vjeshtës gjithmonë bie me 22 ose 23 shtator, por jo gjithmonë.
Për shkak se kalendari Gregorian nuk është në një simetri të përsosur me orbitën e Tokës, ekuinoksi i vjeshtës do të bjerë herë pas here me 24 shtator. Kjo e fundit ka ndodhur në 1931 dhe do të ndodhë në vitin 2303.
Stina e kungujve
Jemi zyrtarisht në stinën e kungujve një nder perimet me të ëmbla të cilët mund të përgatiten në shumë receta të shijshme falë shijes karakteristike.
Peizazhe për të fotografuar
Kush ka pasion fotografinë në përgjithësi e çmon shumë natyrën, pranverën sepse është stina e luleve dhe vjeshtën sepse dhuron skenar të mrekullueshëm, një kombinim ideal midis dritës dhe ngjyrave duke na lejuar kështu të bëjmë foto të bukura.
